पूर्ण निको हुन्छ छारेरोग chhare rog

Posted by: Naya Patrika  May 12, 2016

डा. सुनील कोइराला स्नायुरोग विशेषज्ञ, वीर अस्पताल

नेपाली समाजमा छारेरोग लागेका बिरामीलाई फरक दृष्टिकोणबाट हेर्ने चलन छ । तर, कुनै पनि प्रकारको बिरामीलाई भेदभाव तथा फरक दृष्टिकोणले हेर्न हुँदैन । अर्को, हामीले बुझ्नुपर्छ कि छारेरोग उपचारपछि पूर्ण रूपमा निको हुन्छ । तर, उपचार अवधि भने केही लामो हुन्छ । छारेरोग एउटै मात्र कारणले हुन्छ भन्ने हुँदैन । यसका कारणका आधारमा उपचार गरी पूर्ण रूपमा निको पार्न सकिन्छ । यो सरुवारोग पनि होइन । बिरामीसँग बस्दैमा, अँगालो मार्दैमा, सँगै सुत्दैमा यो रोग सर्दैन । स्नायुसम्बन्धी यो रोग एक प्रकारको बेहोस हुने समस्या हो । हामीले के पनि बुझ्नु आवश्यक छ भने बेहोस हुने सबै रोग छारेरोग होइन । जब मानिसको मस्तिष्कमा भएका न्युरो ट्रान्समिटर असन्तुलित हुन्छन् तब मानिसमा छारेरोग देखिन थाल्छ । दिमागको विकासक्रममा वा बनावटमा केही अप्ठ्यारो छ भने पनि छारेरोग देखिन सक्छ ।
बालबालिका
विद्यालय उमेरका बालबालिकामा पनि छारेरोग भएको पाइन्छ । त्यस्ता बालबालिकामा बाहिरबाट हेर्दा केही देखिँदैन । उनीहरूमा विद्यालयमा शिक्षकले पढाएका वेला सुनिरहेको जस्तो देखिने, तर केही समय के गर्दै छु भन्ने थाहा नपाउने हुन्छ । त्यस्तै, हिँडिरहेको अवस्थामा पनि केही समय कहाँ हिँडिरहेको, कोसँग हिँडिरहेको थाहा नपाउने हुन्छ । नगन्य संख्यामा वंशाणुगत कारण यस्तो देखिन्छ । धेरै बालबालिकामा देखिने यस्तो समस्या के कारणले हुन्छ भन्ने ठ्याक्कै थाहा हुँदैन । यस्ता समस्या भएका बालबालिकामा पढाइमा कमजोर हुँदै जाने, एकोहोरो हुनेजस्ता लक्षण देखिने गर्दछ । यसको कारण पत्ता लगाएर उपचार गर्नुपर्दछ ।
युवा
युवाहरूमा छोरेरोग विभिन्न कारणले हुनसक्छ । धेरै रक्सी सेवन गर्ने, लागुऔषधको प्रयोग गर्नेहरूमा पनि यो रोग भएको पाइन्छ । युवाहरूमा बढीमा फित्ते जुकाका कारण पनि छारेरोग हुने गरेको पाइन्छ । फित्ते जुकाको फुल पानी या खानाका माध्यमले शरीरमा प्रवेश गरी मस्तिष्कमा समस्या उत्पन्न गराएर छारेरोग लाग्न सक्छ । विभिन्न अध्ययनअनुसार युवामा देखिने छारेरोगमध्ये ७२ प्रतिशत कारण न्युरो सिस्टिसर्कोसिसको कारणले हुन्छ । जसको कारण फित्ते जुकाको फुल मस्तिष्कमा पुगी असर गर्नु हो ।
उपचार विधि
छारेरोग निश्चित यही कारणले हुने भन्ने नभएको हुँदा पहिले कारण पत्ता लगाएर उपचार गरिन्छ । तर, जुनसुकै कारण भए पनि अधिकांंश रोग पूर्ण रूपमा निको हुन्छ । यसको औषधि सेवन भने लामो समयसम्म गर्नुपर्ने हुन्छ । एकपटक पूर्ण रूपमा निको भइसकेपछि पुन: दोहोरिने सम्भावना कमैमा मात्र हुन्छ ।
लागुऔषध र रक्सी सेवन गर्नेहरूमा उपचारपछि पुन: सेवन गरेमा दोहोरिने गरेको पाइएको छ । कुनैकुनै अवस्थामा शल्यक्रिया पनि गर्नुपर्ने अवस्था हुन्छ । छारेरोगको अवस्था हेरी एकदेखि पाँच वर्षसम्म औषधि सेवन गर्नुपर्ने हुन्छ । छारेरोगको लक्षण देखिएमा चिकित्सकको सल्लाहअनुसार उपचार गरे निको हुन्छ ।
छारे रोग र उमेर
छारेरोग धेरै प्रकारका हुन्छन् । उमेरअनुसार कारण पनि फरक हुन्छ । बिरामीले बेहोसी अवस्थामा जिब्रो टोक्ने, आँखा पल्टाउने गर्छ भने त्यो कडा खालको छारेरोग हो । बालबालिकामा हुने छारेरोगको कतिपय अवस्थामा कारण नै थाहा पाउन सकिँदैन । युवा अवस्थामा हुने छारेरोग प्राय: फित्ते जुकाको कारण हुने गरेको देखिएको छ । प्रौढ या वृद्धावस्थामा मस्तिष्कमा हुने ट्युमर, इन्सेफ्लाइटिस, मेनेन्जाइटिस भयो भने पनि छारेरोग देखिन्छ । तर, यही उमेरमा यही कारणले भन्ने हुँदैन ।
लक्षण
छारेरोग मस्तिष्कमा असर पर्दा लाग्ने हुँदा अचानक आँखा तिर्मिराउने हुन्छ ।
एक्कासि बेहोस भएर ढल्न पुग्छ ।
उत्तानो परिसकेपछि हातखुट्टा छटपटाउने हुन्छ ।
मुखबाट र्‍याल आउने हुन्छ ।
केही समयसम्म रोगी बेहोस हुन्छ ।
बेहोस हुँदा यी कुरामा विचार पुर्‍याऔँ
बिरामीलाई सजिलो ठाउँमा कोल्टे पारी सुताउने ।
मुख बाँधेको अवस्थामा जबर्जस्ती खोल्न कोसिस नगर्ने ।
बल प्रयोग गरेर कम्पन रोक्न प्रयास नगर्ने ।
मुखमा पानी वा खानेकुरा नराखिदिने, यस्ता कुरा मुखमा राखिदिँदा सास फेर्ने नलीतिर गएर बिरामीको श्वासप्रश्वास रोकिन सक्छ ।
काम्न छोडेपछि कोल्टे पारेर सुताउने ।
हाम्रो गाउँघरमा यस्ता बिरामीलाई जुत्ता सँुघाउने वा साँचो हातमा राखिदिने चलन छ, त्यो गर्न हुँदैन ।
जतिसक्दो चाँडो नजिकै अस्पताल या स्वास्थ्य केन्द्र छ भने पुर्‍याउनुपर्छ ।
प्रौढ तथा वृद्धावस्था
केही मानिसलाई प्रौढ या वृद्धावस्थामा पनि छारेरोग देखिन्छ । सो समयमा देखिने छारेरोग दिमागमा रगत बहँदा, ट्युमर हुँदा पनि देखिन्छ । युवामा देखिने छारेरोगभन्दा वृद्धावस्थामा देखिने समस्या जटिल हुन्छ ।
प्रस्तुति : भिषा काफ्ले